Τα Σεπτεμβριανά στη Σμύρνη (6-7 Σεπτ. 1955) και μια τουρκική συγγνώμη

Τα Σεπτεμβριανά στη Σμύρνη (6-7 Σεπτ. 1955) και μια τουρκική συγγνώμη*

Το ανθελληνικό πογκρόμ των Σεπτεμβριανών του 1955 είχε μεν ως στόχο τον ακμαίο ελληνισμό της Πόλης, δεν άφησε όμως αλώβητη και τη μικρή κοινότητα των Ελλήνων της Σμύρνης. Στις 6-7 Σεπτεμβρίου 1955 ο τουρκικός όχλος έστρεψε τη μανία του σε ό,τι ήταν ελληνικό: Κατέστρεψε το εκκλησάκι της Αγίας Φωτεινής της Σμύρνης, που λειτουργούσε στο στρατηγείο του Ν.Α.Τ.Ο. για τις ανάγκες των Ελλήνων αξιωματικών. Λεηλάτησε τα σπίτια των στρατιωτικών, κατέστρεψε τα αυτοκίνητά τους και προπηλάκισε αρκετούς από αυτούς και μέλη των οικογενειών τους. Επιτέθηκε στο ελληνικό περίπτερο στην Διεθνή Έκθεση της Σμύρνης και έκαψε την ελληνική σημαία. Τέλος πυρπόλησε το μισθωμένο κτήριο που χρησιμοποιούσε το ελληνικό κράτος ως προξενικό κατάστημα.

Τα “Σεπτεμβριανά” στην Πόλη (6-7 Σεπτ. 1955) – Μια μαρτυρία

Τα “Σεπτεμβριανά” στην Πόλη – Μια μαρτυρία*

Μετά τη Συνθήκη της Λωζάννης (1923) το νέο τουρκικό κράτος έθεσε ως βασικό στόχο του τον εκτουρκισμό όλων των τομέων της ζωής, κυρίως της οικονομίας και της παιδείας. Αυτή η εθνικιστική πολιτική σηματοδοτήθηκε με το σύνθημα “η Τουρκία για τους Τούρκους” και υλοποιήθηκε με την εχθρική αντιμετώπιση των μειονοτικών πληθυσμών: Ελλήνων, Αρμενίων και Εβραίων. Έτσι, παρά τις προβλέψεις της Συνθήκης της Λωζάνης για σεβασμό των μειονοτικών δικαιωμάτων και παρά τη βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων (με την προσέγγιση Βενιζέλου – Ατατούρκ και την υπογραφή του ελληνοτουρκικού συμφώνου φιλίας το 1930), άρχισε για την ελληνική μειονότητα της Πόλης ένα χρονικό αλλεπάλληλων καταπιέσεων, αποκλεισμών και διακρίσεων, που κορυφώθηκαν με τα επαχθή μέτρα της περιόδου του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου: το μέτρο της “επιστράτευσης των 20 ηλικιών” του 1941 και αμέσως μετά το “βαρλίκι” (“Varlık Vergisi”, “Φόρο Περιουσίας”) του 1942-43.[1]. Τα μέτρα αυτά έπληξαν καίρια την ελληνική και τις άλλες μειονότητες, δεν πέτυχαν όμως τον αντικειμενικό τους σκοπό: να τις “εξαφανίσουν” από την αγορά και να καταστήσουν κυρίαρχο το μουσουλμανικό στοιχείο στην οικονομία του τουρκικού κράτους. Ο τουρκικός εθνικισμός θα επανερχόταν δριμύτερος με τα “Σεπτεμβριανά” του 1955, που αποτέλεσαν την πιο ακραία και βίαιη εκδήλωση της ανθελληνικής πολιτικής που εφαρμόστηκε από την ίδρυση του σύγχρονου τουρκικού κράτους.