Πριν 70 χρόνια… In memoriam. Το τέλος της εβραϊκής κοινότητας της Καβάλας

Πριν 70 χρόνια… In memoriam*

Το σήμα δόθηκε στις 2:30 μετά τα μεσάνυχτα. Αμέσως αποκλείστηκαν οι είσοδοι της πόλης, βουλγαρικά περίπολα κατέλαβαν τους κεντρικούς δρόμους και όλη η δύναμη της βουλγαρικής χωροφυλακής, μαζί και οι μυστικοί της Οχράνα, ξεχύθηκαν στις κατοικίες των εβραίων και στην εβραϊκή συνοικία, πάνω από την οδό Ομονοίας.

Εφιαλτικά αντήχησαν μέσα στην ήρεμη νύχτα οι άγριες φωνές και τα δυνατά χτυπήματα στις πόρτες των σπιτιών, οι διαταγές, τα κλάματα και οι γοερές κραυγές. Η επιχείρηση ολοκληρώθηκε στις 11 το πρωί και η σειρήνα της πόλης σήμανε το τέλος του αποκλεισμού.

Εκείνες τις πρωινές ώρες της 4ης Μαρτίου 1943 κάπου 1.700 άνθρωποι, άντρες και γυναίκες, νέοι, γέροι, παιδιά, έσυραν τα βήματα και τις μικρές αποσκευές τους στους δρόμους της Καβάλας και οδηγήθηκαν με απειλές και βίαια σπρωξίματα στις καπναποθήκες της Commercial, στην οδό Βενιζέλου (τότε οδό “Αδόλφου Χίτλερ”).

Τρεις μέρες βασανίστηκαν στο “προσωρινό στρατόπεδο” από τους υπηρέτες του Ναζισμού, την πείνα και τη δίψα, τους εξευτελιστικούς σωματικούς ελέγχους, ακόμη και στα γεννητικά όργανα των γυναικών. Την ώρα που τους αφαιρούσαν χρήματα και κοσμήματα, άλλες συμμορίες λεηλατούσαν τα σπίτια και τις περιουσίες τους.

Στις 7 και 8 Μαρτίου 1943 οι άνθρωποι με το κίτρινο αστέρι φορτώθηκαν σε δεκαέξι καμιόνια για το σιδηροδρομικό σταθμό της Δράμας. Κάπου είκοσι μέρες κράτησε το ταξίδι χωρίς επιστροφή και τελείωσε στα κρεματόρια του στρατοπέδου εξόντωσης της Τρεμπλίνκα στην Πολωνία. Από την Τρεμπλίνκα δεν επέστρεψε κανείς και από το Ολοκαύτωμα επέζησαν μόνο 42 Καβαλιώτες εβραίοι.

Τα αποτρόπαια γεγονότα εκείνων των ημερών δεν έχουν καταγραφεί στη συλλογική μνήμη της πόλης και οι νεότεροι τα αγνοούν. Πολλοί δεν έχουν καν ακούσει ότι εδώ έζησαν και εβραίοι, πάνω από 400 χρόνια. Δε θα ιστορήσουμε την παρουσία τους στην Καβάλα. Σκοπός του σημειώματος είναι να φωτίσει λίγο τη θαμπή και αμήχανη μνήμη για τους συμπολίτες που εξοντώθηκαν σ’ ένα ακατανόητο μαζικό έγκλημα, το πιο φρικτό που γνώρισε η ανθρωπότητα. Στην πόλη που αποτέλεσε καταφύγιο για χιλιάδες πρόσφυγες –τα αθώα θύματα μιας άλλης εθνικής εκκαθάρισης– δεν ταιριάζει η μνημοκτονία.

Η carte postale προέρχεται από το οικογενειακό αρχείο του μακαρίτη Σαμπετάι Τσιμίνο, που απόκειται στα Γενικά Αρχείο του Κράτους – Αρχεία Ν. Καβάλας.

* Ανάρτηση στο FaceBook, 3-3-2013 (για τη συμπλήρωση 70 χρόνων από το τέλος της Εβραϊκής Κοινότητας της Καβάλας).