Η Μονή του Αγίου Ανδρέα στο τσιφλίκι Νουσλά των Ελευθερών

Η Μονή του Αγίου Ανδρέα στο τσιφλίκι Νουσλά των Ελευθερών

(Ανάρτηση στο FB, 8-2-2014)

Με αφορμή τη σπάνια φωτογραφία με τους Ρώσους μοναχούς ("κλεμμένη" από παλιότερη ανάρτηση του Γιώργου Τσακίρη) λίγα διευκρινιστικά:

Στα 1869 Ρώσοι Αγιορείτες μοναχοί της σκήτης Σαραΐου της Μονής Βατοπεδίου, αγόρασαν από τον Ελιάζ μπέη της Δράμας το τσιφλίκι Νουσλά (ή Νουζλά) της λεγόμενης περιοχής Ελευθερών ένατι 3.000 οθωμανικών λιρών. Αμέσως ανήγειραν τη Μονή του Αγίου Ανδρέα (στο χώρο του σημερινού ομώνυμου χωριού) και κτιριακές εγκαταστάσεις 20.000 τετραγ. πήχεων. Τα επόμενα χρόνια απέκτησαν, με χρήματα προερχόμενα από τη Ρωσία, πολλά γειτονικά οθωμανικά κτήματα, συνολικής έκτασης 50.000 στρεμμάτων. Επεκτάθηκαν επίσης στη Θάσο και επιχείρησαν να εγκατασταθούν και σ' άλλες περιοχές της παραλιακής ζώνης Ελευθερών - Καβάλας. Ιδιαίτερα εποφθαλμιούσαν το τσιφλίκι Τσιαρπαντί, που αργότερα αγόρασε ο Σισμανόγλου και το παραχώρησε για τη δημιουργία του προσφυγικού οικισμού της Νέας Καρβάλης. 

Μια φωτογραφία: O "λιμενίσκος" στην Καβάλα, 1924-1925

Μια φωτογραφία: O "λιμενίσκος" στην Καβάλα, 1924-1925

(Ανάρτηση στο FB, 5-4-2014)

“Κλέβω” τη φωτογραφία από το φίλο Kostas Stamoulis, επειδή είναι ωραία και διαφωτιστική για το ιστορικό του λιμανιού της Καβάλας:

Το 1920 ιδρύθηκε το Λιμενικό Ταμείο με κύριο σκοπό την κατασκευή λιμανιού στο φυσικό όρμο της Καβάλας. Για την εξεύρεση ιδίων πόρων το Δημοτικό Συμβούλιο Καβάλας ενέκρινε αυξήσεις στα λιμενικά τέλη και στη φορολογία των εξαγόμενων καπνών. Το 1923 συντάχθηκε μελέτη από το λιμενολόγο Άγγελο Γκίνη, καθηγητή του ΕΜΠ. Όμως το Λιμενικό Ταμείο αδυνατούσε να καλύψει τον προϋπολογισμό των 75 εκατομμυρίων δραχμών. Έτσι το 1924 αποφάσισε ως προσωρινή λύση ανάγκης την κατασκευή ενός "λιμενίσκου" στο χώρο του παλιού τελωνείου. Τότε επιχωματώθηκε και η πλατεία Δόξας (σημερινή Καραολή - Δημητρίου) και διαμορφώθηκε η πρώτη προκυμαία. 

Τρεις εικόνες του 15ου αιώνα στην παλιά εκκλησία της Παναγίας στην Καβάλα

Τρεις εικόνες του 15^ου αιώνα στην παλιά εκκλησία της Παναγίας στην Καβάλα

(Ανάρτηση στο FB, 25-2-2014)

Στη μοναδική σωζόμενη φωτογραφία του, που χρονολογείται στα τέλη του 19ου ή στις αρχές του 20ού αιώνα, το εσωτερικό του παλιού ναού της Παναγίας εμφανίζεται εξαιρετικά πλούσιο και φροντισμένο. Σε προηγούμενες περιόδους πρέπει βέβαια να ήταν πολύ ταπεινότερο. Το εικονιζόμενο λευκό τέμπλο είναι μάλλον κτιστό, καλύπτει όλο το πλάτος του ναού, είναι τριμερές καθ’ ύψος και φέρει ανεπτυγμένο δωδεκάορτο. Το τέμπλο αυτό πρέπει να αντικαταστάθηκε κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα, αφού οι παλιοί Καβαλιώτες βεβαιώνουν ότι γύρω στα 1950 ήταν ξύλινο και στο φυσικό χρώμα του ξύλου. Αυτό που πραγματικά ξεχωρίζει στο εσωτερικό του ναού  είναι ο περίτεχνος ξυλόγλυπτος δεσποτικός θρόνος, όπως και τα παραθρόνια. Διακρίνονται επίσης οι δύο κιονοστοιχίες, που χωρίζουν το ναό σε τρία κλίτη και στηρίζουν, συνδεόμενοι μάλλον με ημικυκλικά τόξα, την οριζόντια ξύλινη οροφή. Μεταξύ των κυκλικής διατομής κιόνων, στην κατά μήκος κεραία του σταυρού, υπάρχουν διατεταγμένα στασίδια.

Ο μεντρεσές – Μουσείο Προσφυγικού Ελληνισμού της Καβάλας

Ο μεντρεσές – Μουσείο Προσφυγικού Ελληνισμού της Καβάλας*

Ο μεντρεσές της οδού Κολοκοτρώνη στις αρχές του 20ού αιώνα.

Στην τελευταία συνεδρίαση του Δ.Σ. του Συλλόγου Μικρασιατών Ν. Καβάλας «Μνήμη Μ. Ασίας» τέθηκε στην ημερήσια διάταξη και το «θέμα του μεντρεσέ» της οδού Κολοκοτρώνη. Όπως είναι γνωστό, σύμφωνα με την πρόσφατη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, το κτίριο θα αποκατασταθεί και θα στεγάσει το Μουσείο του Συλλόγου μας, το νεοσύστατο «Μουσείο του Προσφυγικού Ελληνισμού» (και όχι «το Σύλλογο», όπως έχει γραφτεί και ειπωθεί). Επειδή στις σχετικές συζητήσεις και αντιπαραθέσεις –και εντός του Δημοτικού Συμβουλίου και κυρίως στα τοπικά ΜΜΕ– έγινε και εξακολουθεί να γίνεται λόγος για το Σύλλογό μας, συχνά με τρόπο που προδίδει άγνοια, θεωρήσαμε αναγκαίο να ενημερώσουμε υπεύθυνα τους συμπολίτες και να αποσαφηνίσουμε τη δική μας θέση για το ζήτημα αυτό.

Πριν 70 χρόνια… In memoriam. Το τέλος της εβραϊκής κοινότητας της Καβάλας

Πριν 70 χρόνια… In memoriam*

Το σήμα δόθηκε στις 2:30 μετά τα μεσάνυχτα. Αμέσως αποκλείστηκαν οι είσοδοι της πόλης, βουλγαρικά περίπολα κατέλαβαν τους κεντρικούς δρόμους και όλη η δύναμη της βουλγαρικής χωροφυλακής, μαζί και οι μυστικοί της Οχράνα, ξεχύθηκαν στις κατοικίες των εβραίων και στην εβραϊκή συνοικία, πάνω από την οδό Ομονοίας.

Εφιαλτικά αντήχησαν μέσα στην ήρεμη νύχτα οι άγριες φωνές και τα δυνατά χτυπήματα στις πόρτες των σπιτιών, οι διαταγές, τα κλάματα και οι γοερές κραυγές. Η επιχείρηση ολοκληρώθηκε στις 11 το πρωί και η σειρήνα της πόλης σήμανε το τέλος του αποκλεισμού.

Μια “συκοφαντία του αίματος” στην Καβάλα του 1932

Μια “συκοφαντία του αίματος” στην Καβάλα του 1932

Στις αρχές Ιουλίου 1933, η εβδομαδιαία τοπική εφημερίδα “Νέος Αιών”[1] επιχείρησε να υπονομεύσει την ειρηνική συμβίωση χριστιανών και εβραίων, υποκινώντας βιαιοπραγίες εναντίον του σύνοικου εβραϊκού πληθυσμού (στην Απογραφή του 1928 είχαν καταμετρηθεί στην Καβάλα 2.120 εβραίοι).

Δεν είναι γνωστό το περιεχόμενο του δημοσιεύματος, όμως από τις διαθέσιμες ασαφείς πληροφορίες μπορούμε να εικάσουμε ότι οι εβραίοι κατηγορούνταν ως υποστηρικτές των βουλγαρικών απαιτήσεως έναντι της Ελλάδας και άρα ως υπονομευτές της εθνικής υπόστασης και της κρατικής κυριαρχίας της. Αυτές ήταν άλλωστε οι πιο σοβαρές κατηγορίες στη ρητορική των εθνικιστικών οργανώσεων, που αποτελούσαν και την αιτιολογική βάση για τις κάθε είδους αντισημιτικές ενέργειες, από την κήρυξη μποϋκοτάζ εναντίον των εβραϊκών επιχειρήσεων μέχρι και τα βίαια επεισόδια (με αποκορύφωμα τον εμπρησμό του εβραϊκού συνοικισμού Κάμπελ στη Θεσσαλονίκη το 1931).

Μαθητικά συσσίτια στην Καβάλα της οικονομικής κρίσης (1930-1933)

Μαθητικά συσσίτια στην Καβάλα της οικονομικής κρίσης (1930-1933)

Στην Καβάλα η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929 έπληξε καίρια όλη την οικονομία του καπνού (παραγωγή, επεξεργασία, εμπόριο) και οδήγησε χιλιάδες ανθρώπους στην ανεργία. Καθώς το Ταμείο Ασφάλισης Καπνεργατών (ΤΑΚ) δεν είχε τους αναγκαίους πόρους για να καλύψει τα επιδόματα ανεργίας, οι περίπου 8.000 Καβαλιώτες που ζούσαν αποκλειστικά από την επεξεργασία των καπνών (7.721 άνδρες και γυναίκες, κάπου 4.000 οικογένειες), οδηγήθηκαν στην έσχατη φτώχεια και ήρθαν αντιμέτωποι ακόμη και με το φάσμα της πείνας. Σε απόγνωση οδηγήθηκαν και χιλιάδες άλλοι εργαζόμενοι (επαγγελματίες, βιοτέχνες, μικροί έμποροι κ.ά.), που εξαρτιόνταν από το εισόδημα των καπνεργατών της πόλης και των καπνοπαραγωγών της αγροτικής περιφέρειας.[1]

Λαϊκά συσσίτια στην Καβάλα της οικονομικής κρίσης (1930-1933)

Λαϊκά συσσίτια στην Καβάλα της οικονομικής κρίσης (1930-1933)

Η κρίση και η ανεργία. Στην περιοχή της Καβάλας η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929 εκδηλώθηκε κυρίως ως καπνική και έπληξε όλη την οικονομία του καπνού: παραγωγή, επεξεργασία και εμπόριο.[1] Καθώς η ζήτηση των ελληνικών καπνών είχε μειωθεί στις διεθνείς αγορές, πολλοί καπνέμποροι δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους προς τους αγρότες και τις τράπεζες, ανέστειλαν τις πληρωμές και οδηγήθηκαν σε πτώχευση. Οι υπόλοιποι, στην προσπάθειά τους να γίνουν περισσότερο ανταγωνιστικοί, συρρίκνωσαν την επεξεργασία του καπνού και έθεσαν υπό αμφισβήτηση τις μέχρι τότε σημαντικές κατακτήσεις του καπνεργατικού κλάδου.