Περί Γενοκτονίας (ένα σχόλιο για τη δήλωση του υπουργού Παιδείας κ. Νίκου Φίλη, Νοε. 2015)

 

Περί Γενοκτονίας (ένα σχόλιο για τη δήλωση του υπουργού Παιδείας κ. Νίκου Φίλη)

(Ανάρτηση στο FB, 3 Νοεμβρίου 2015)

 

Οι χθεσινές δηλώσεις του Υπουργού Παιδείας Ν. Φίλη επανέφεραν πάλι στο προσκήνιο το ζήτημα της Γενοκτονίας και έθεσαν το γνωστό ερώτημα: Οι διώξεις των ελληνικών πληθυσμών στο χώρο της Ανατολής κατά την περίοδο 1914-1922 είναι Γενοκτονία ή κάτι άλλο;

Η άποψή μου είναι ότι η όποια γενοκτονία δεν πρέπει να προσεγγίζεται συγκριτικά με άλλες (Ολοκαύτωμα, Γενοκτονία Αρμενίων), αλλά να εξετάζεται με βάση τα κριτήρια που έχει θέσει η διεθνής κοινότητα προκειμένου να αναγνωρίζει ένα μαζικό έγκλημα ως έγκλημα Γενοκτονίας.

Και βέβαια βασικό κριτήριο είναι η "Σύμβαση" του ΟΗΕ του 1948 (Σύμβαση για την Πρόληψη και Καταστολή του Εγκλήματος της Γενοκτονίας - The Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide). Συνεπώς τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στο χώρο της οθωμανικής Ανατολής (από την άνοιξη του 1914 στην Ανατολική Θράκη και στα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας, από το 1915 στην Προποντίδα, από το 1916 στον Πόντο κ.ά.) θα πρέπει να αποτιμηθούν με βάση τη «Σύμβαση».

Με βάση λοιπόν αυτό το κριτήριο, θεωρώ ότι η συστηματική εξολόθρευση του ελληνικού στοιχείου από τους Νεότουρκους και τους Κεμαλικούς (με μαζικές σφαγές, απελάσεις και εκτοπισμούς, τάγματα εργασίας και πορείες θανάτου, καταστροφές οικισμών και πλουτοπαραγωγικών πηγών κ.ά.), ανταποκρίνεται πλήρως στη γενική αρχή ("εσκεμμένη προσπάθεια καταστροφής εν όλω ή εν μέρει, μιας εθνικής, εθνοτικής, φυλετικής ή θρησκευτικής ομάδας") και στα πέντε βασικά κριτήρια των εγκλημάτων Γενοκτονίας. Με δυο λόγια, και πάντα κατά τη δική μου ερμηνευτική προσέγγιση, τα γεγονότα του 1914-1922 συνιστούν μια καραμπινάτη Γενοκτονία. Αυτό αναγνωρίζεται σήμερα και από πολλούς Τούρκους ιστορικούς, κυρίως της αντικεμαλικής Αριστεράς.

Υπάρχει βέβαια και ο αντίποδας αυτών των προσεγγίσεων. Εκεί βρίσκονται όσοι δεν ερμηνεύουν ως γενοκτονία (αλλά ως εθνοκάθαρση) την τύχη των ελληνικών πληθυσμών της Ανατολής στα 1914-1922, μεταξύ τους και το μεγαλύτερο μέρος της επιστημονικής κοινότητας των ιστορικών. Αυτοί αποδίδουν το «αφήγημα» της Γενοκτονίας σε εσωτερικές πολιτικές σκοπιμότητες και σε στοχεύσεις κομμάτων και οργανώσεων και θεωρούν ότι δε δεσμεύονται από τις δύο ομόφωνες αποφάσεις του Ελληνικού Κοινοβουλίου με τις οποίες έχει καθιερωθεί η 19η Μαΐου ως «Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων στο μικρασιατικό Πόντο» και η 14η Σεπτεμβρίου ως «Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων της Μικράς Ασίας». Κατά την άποψή τους, οι δύο αυτές αποφάσεις της Βουλής συνιστούν ανεπίτρεπτη κρατική παρέμβαση, που επιχειρεί να επιβάλει διά νόμου μια επίσημη ερμηνεία και μια τελεσίδικη ετυμηγορία για το ιστορικό παρελθόν.

Και οι μεν Έλληνες ιστορικοί, όπως και ο κάθε απλός πολίτης, δικαιούνται να έχουν την άποψή τους, παρά τη ρύθμιση της «ποινικοποίησης» που εισήγαγε ο πρόσφατος αντιρατσιστικός νόμος (κατά τη γνώμη μου, η ρύθμιση αυτή είναι απαράδεκτη, άχρηστη και αδιέξοδη). Δικαίωμα σε προσωπική άποψη έχει βέβαια και ο κ. Φίλης. Ως υπουργός όμως δεν μπορεί να αγνοεί τις επίσημες αποφάσεις του ελληνικού κράτους.

 

 Για το θέμα της Γενοκτονίας, βλ. και το δημοσίευμά μας, «Οι “Νόμοι της Μνήμης” και η Γενοκτονία» στο https://lykourinos-kavala.blogspot.com/2018/05/blog-post.html