Η απελευθέρωση της Καβάλας, 13 Σεπτεμβρίου 1944

 

Για την απελευθέρωση της Καβάλας, 13 Σεπτεμβρίου 1944

Από τις εκδηλώσεις της 13ης Σεπτεμβρίου 1944 στην Καβάλα

(ανάρτηση στο FB, 13 Σεπτεμβρίου 2023)

Κάποιες σημερινές αναρτήσεις για την 79η επέτειο της απελευθέρωσης της Καβάλας από τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ, στις 13 Σεπτεμβρίου 1944, επανέφεραν τις γνωστές απόψεις για τις “δόλιες σχέσεις” του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ με τους Βούλγαρους κομμουνιστές του Πατριωτικού Μετώπου.

Θυμίζουμε συνοπτικά τα γεγονότα: Στις 9 Σεπτεμβρίου του 1944 το Πατριωτικό Μέτωπο της Βουλγαρίας κατέλαβε πραξικοπηματικά την εξουσία, προσχώρησε στο πλευρό των συμμάχων και παρέδωσε τις πολιτικές αρχές των κατεχόμενων ελληνικών περιοχών στο ΕΑΜ, χωρίς να αποκηρύξει ρητά τις βουλγαρικές διεκδικήσεις για τα εδάφη αυτά. Τις επόμενες ημέρες εισήλθαν τα στρατεύματα του ΕΛΑΣ στις μεγάλες πόλεις και κωμοπόλεις της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, όπου και εγκαθιδρύθηκαν δομές Λαϊκής Αυτοδιοίκησης.

Καβάλα, καλοκαίρι 1924… Η αναχώρηση των μουσουλμάνων της Ανταλλαγής

 

Καβάλα, καλοκαίρι 1924… Η αναχώρηση των μουσουλμάνων της Ανταλλαγής * 

[…] Μέχρι το 1922 το μουσουλμανικό στοιχείο υπερτερούσε πληθυσμιακά σε όλη την έκταση του μετέπειτα νομού Καβάλας [1], με εξαίρεση την ομώνυμη πόλη και το νησί της Θάσου. Στα χωριά της υποδιοίκησης / επαρχίας Καβάλας (24 οικισμοί με 10.634 κατοίκους στην απογραφή του 1920) δεν υπήρχε ελληνικός πληθυσμός, εκτός από περίπου 300 πρόσφυγες του 1913-1914 από τη Βουλγαρία, τη Θράκη και τη Μικρά Ασία. Στην επαρχία Νέστου (59 οικισμοί με 19.487 κατοίκους) οι περίπου 500 Έλληνες του  Καγιά Μπουνάρ (Πετροπηγής) και του Σαρή Σαμπάν (Χρυσούπολης) μαζί με τους περίπου 1.200 πρόσφυγες του 1913-1914 δεν ξεπερνούσαν το 9% του πληθυσμού. Στο χώρο της επαρχίας Πραβίου (46 οικισμοί με 16.434 κατοίκους) οι μουσουλμάνοι υπερείχαν ελαφρώς των χριστιανών.

Από το Ούλαγατς της Καππαδοκίας στην Καβάλα

 Από το Ούλαγατς της Καππαδοκίας στην Καβάλα

(ανάρτηση στο FB, 14 Μαΐου 2022)*

«Έβγαινε ο Αύγουστος [1924], μέρα Παρασκευή ήτανε, που μπήκαμε στους αραμπάδες και όλο το Ουλαγάτς[1] άδειασε από τους χριστιανούς. Λίγα πράγματα πήραμε μαζί μας. Κάτι ρούχα, κανένα χαλί, λίγα μπακιρικά, στρώματα και τέτοια. Μπόγους τα κάναμε. Χρήματα δεν άφηναν να πάρεις. Φλουριά όμως όσα είχαμε τα πήραμε. Τ’ άλλα τα δώσαμε για ένα κομμάτι ψωμί στους Τούρκους.

Εκείνοι, και μάλιστα οι Τουρκάλες, πολύ λυπήθηκαν που φεύγαμε. Έκλαιγαν μαζί μας και ως τους αραμπάδες που ανεβαίναμε έρχονταν από πίσω μας και μας αγκαλιάζανε και μας φιλούσανε. “Να ξανάρθετε”, λέγανε. “Εμείς άλλους δε θέλουμε. Εσείς είστε δικοί μας”.

Το πρόβλημα της ύδρευσης στους προσφυγικούς οικισμούς της επαρχίας Νέστου, δεκ. 1920

 Το πρόβλημα της ύδρευσης στους οικισμούς της επαρχίας Νέστου

(ανάρτηση στο FB, 16 Μαΐου 2022)*

«Τα κοινοτικά συμβούλια του Γιακά Χρυσουπόλεως [1] έχουσι καθήκον επιτακτικόν να ασχοληθώσι μετά σοβαρότητος και να υποδείξωσι εις το συμβούλιον του “Ταμείου των Κοινοτικών Περιουσιών” τα μαρτύρια άτινα υφίστανται οι κάτοικοι των συνοικισμών των εκ της παντελούς ελλείψεως ύδατος.

Λόγου δε γενομένου περί κοινοτικών περιουσιών των τέως εν Τουρκία τοιούτων, κρίνομεν σκόπιμον να αναφέρωμεν ότι οι 50% εναπομείνατες κάτοικοι της πάλαι ποτε ανθηροτάτης κοινότητος Νέας Εφέσου του Νομού Σμύρνης (ης η εκδικασθείσα περιουσία υποθέτομεν ότι δεν θα ήτο ελάσσων των 150.000 χρυσών τουρκικών λιρών) κατοικούσι ήδη εις τον Γιακάν Χρυσουπόλεως και έχουσι πληρέστατα δίκαιον να ζητήσωσι το μερίδιόν των, ίνα το χρησιμοποιήσωσι εις τας νέας αυτών κοινότητας.

Βίαιη έξωση προσφύγων από ανταλλάξιμη οικία [Καβάλα, Αύγ. 1924]

 

Βίαιη έξωση προσφύγων από ανταλλάξιμη οικία [Καβάλα, Αύγ. 1924]

(ανάρτηση στο FB, 17 Mαΐου 2022)

«Εκ της αλησμονήτου πατρίδος μου Σηλυβρίας της Ανατολικής Θράκης κατέφυγον μετά 100 περίπου οικογενειών εις Καβάλλαν, στεγάσας την οικογένειάν μου εν τη οικία του Οθωμανού Μεχμέτ Ζουχδή, οδός Ταχυδρομείου.[1] Μετά την ανταλλαγήν του εν λόγω Οθωμανού εστεγάσθησαν εν τη ειρημένη οικία τρεις έτεραι προσφυγικαί οικογένειαι, μία Θρακική της περιφερείας μας και δύο Μικρασιατικαί εκ των πρώτων οικογενειών του Γκιουνέν Πανόρμου, εγκαταλειψάντων τα ήμισυ μέλη των εις την μάχαιραν του Κεμάλ […].

Στα 40 χρόνια της Μικρασιατικής Καταστροφής – μια προκήρυξη

 

Στα 40 χρόνια της Μικρασιατικής Καταστροφής – μια προκήρυξη

(ανάρτηση στο FB, 10 Απριλίου 2022)* 

Το Σεπτέμβριο του 1962 μια επιτροπή από εξέχουσες μορφές της πνευματικής ζωής του τόπου μας, ανθρώπους με προσφυγική καταγωγή*, απηύθυνε προκήρυξη προς τον προσφυγικό κόσμο με αφορμή τις επικείμενες εκδηλώσεις για τα 40 χρόνια της Μικρασιατικής Καταστροφής:

Από το Οδεμήσιο στη Σμύρνη της Καταστροφής (Αύγ. 1922) - μαρτυρία μιας προσφυγοπούλας της Καβάλας

 

Από το Οδεμήσιο στη Σμύρνη της Καταστροφής (Αύγ. 1922) - μαρτυρία μιας προσφυγοπούλας της Καβάλας

(ανάρτηση στο FB, 19 Απριλίου 2022)*

«Έτσι περνούσαν τα χρόνια [στο Οδεμήσιο] μέχρι που έγινε ο διωγμός. Το πώς μας πήρε η μανούλα μου τρία παιδιά, εμένα, τον Μανώλη και τον Γιώργο που ήταν βρέφος, ένας θεός το ξέρει. Ο πατέρας απουσίαζε, ο θείος Αξαρλής μας έριξε μέσα στο τρένο που ήταν από πάνω ανοιχτό και βγήκαμε στη Σμύρνη. Μαζευτήκαμε στην εκκλησία Αγία Φωτεινή, όπου μας έβαλαν φωτιά. Το πώς σωθήκαμε, ο θεός το ξέρει. […]

Από την Πάφρα του Πόντου στο Ορφανοτροφείο της Σύρου και μετά στο Μακρυχώρι του Νέστου

 

Από την Μπάφρα στο Ορφανοτροφείο της Σύρου και μετά στην Καβάλα

(ανάρτηση στο FB, 27 Απριλίου 2022)*

«Μητέρα δε γνώρισα και τον πατέρα μου τον σκότωσαν οι τσέτσες. Όταν λοιπόν μας σήκωσαν από την πατρίδα μας την Μπάφρα και μας έστειλαν όλους στην εξορία, είμαστε η γιαγιά μου η Θωμαή, μια θεία μου, εγώ η Άννα, που τότε ήμουν 7 χρονών, και η μικρή αδελφή μου η Αναστασία, 5 χρονών.

Στο δρόμο της εξορίας θέριζαν οι αρρώστιες. Πέθαναν κι η γιαγιά και η θεία, από τύφο και χολέρα, και μείναμε μόνα μας δυο κοριτσάκια. Όμως η Αναστασία δεν μπορούσε πια να περπατήσει. Μια γυναίκα έγραψε το όνομά της σ’ ένα χαρτί, της το έραψε στη μαντίλα που φορούσε και της είπε: “αν σε ρωτήσουν πώς σε λένε, θα τους δείξεις αυτό”. Την αφήσαμε στο δρόμο. Γυρνούσα πίσω να την κοιτώ, μέχρι που δεν την έβλεπα άλλο.

Ορφανά Ελλήνων και Αρμενίων της Near East Relief στην Καβάλα

 

Ορφανά Ελλήνων και Αρμενίων της Near East Relief στην Καβάλα

(ανάρτηση στο FB, 25 Απριλίου 2022)

    1) Πιστοποιητικό της N.E.R.: «Πιστοποιούμεν ότι ο ορφανός Χοβνάν του Ζαδίκ Φαρσαδιάν, εκ Καρά Χησσάρ, διεσώθη εν Τουρκία υπό της Αμερικανικής Περιθάλψεως Εγγύς Ανατολής και μετεφέρθη εις την Ελλάδα υπό της Οργανώσεως και ετοποθετήθη εις το χωρίον Νικήσιανη* του Πραβίου προς εργασίαν, τελών υπό την επίβλεψιν της Οργανώσεώς μας». (*σε άλλα έγγραφα: Καβάλα, Δράμα, Πράβι, Δοξάτο, Τσατάλτζα, Εδιρνετζίκ, Προσοτσάνη, Μουσθένη, Μεσορόπη, Ελευθερές, Παλαιοχώρι). [Πηγή 1, 4: Αρχείο Ι.Μ. Ελευθερουπόλεως, Γ.Α.Κ. – Τμήμα Καβάλας]

Πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη στην Καβάλα

 

Πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη στην Καβάλα

(ανάρτηση στο FB, 23 Απριλίου 2022)*

«Μας πήραν φορτηγά πλοία ελληνικά. Είχανε κανονίσει πότε θα φύγει το ένα χωριό, πότε το άλλο. Εμείς οι  Μυριοφτινοί φύγαμε τελευταίοι. […] Στα καράβια είμασταν ο ένας απάν’ στον άλλο. Όσοι χωρούσανε, τ’ αμπάρια γεμάτα και το κατάστρωμα γεμάτο. Εγώ θυμάμαι ότι καθόμουν στο κατάστρωμα. Το ταξίδι κράτησε γύρω στις δεκαοκτώ ώρες. Το πλοίο ήρθε εδώ στην Καβάλα.[…] Μας βγάζαν απ’ τα πλοία με βάρκες, μας παίρνανε με τα κάρα και μας πηγαίνανε στα καπνομάγαζα.