Πριν από 500 χρόνια... Μια απογραφή στην Καβάλα (1519)

Πριν από 500 χρόνια... Μια απογραφή στην Καβάλα (1519)

Ξυλογραφία M.A. Walker, 1860

Πριν από 500 χρόνια διενεργήθηκε (και) στην Καβάλα απογραφή πληθυσμού για φορολογικούς σκοπούς. Σύμφωνα με το οθωμανικό κατάστιχο του 1519, η Καβάλα κατοικούνταν από 22 μουσουλμανικές φορολογούμενες οικογένειες (χανέδες, εστίες),  61 μη μουσουλμανικές, 10 χήρες με δικό τους νοικοκυριό και 2 άγαμους, επίσης μη μουσουλμάνους. Ο συνολικός πληθυσμός του οικισμού ανερχόταν σε περίπου 420 άτομα, με τους χριστιανούς να είναι τριπλάσιοι των μουσουλμάνων.

Τα δημογραφικά στοιχεία του οθωμανικού κατάστιχου παρουσιάζουν την Καβάλα των 93 οικογενειών ως μια ασήμαντη πολίχνη. Για έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης σημειώνουμε ότι το ίδιο έτος στη Δράμα απογράφονται 269 χανέδες, στο Σιδηρόκαστρο 387, στη Ζίχνη 706, στις Σέρρες 1.283 και στο Θεολόγο της Θάσου 230.

Η Άλωση της Πόλης στη λαϊκή μας παράδοση

Η Άλωση της Πόλης στη λαϊκή μας παράδοση*                           

Στις 29 Μαΐου 1453 έπεσε η Κωνσταντινούπολη, η Πόλη που λειτουργούσε στη λαϊκή συνείδηση ως εθνικό και θρησκευτικό σύμβολο. Η πτώση της συγκλόνισε το Γένος, ο λαός την πόνεσε και τη θρήνησε.

Στα γεγονότα της Άλωσης και στον αντίκτυπό τους αναφέρονται πολλές διηγήσεις, παραδόσεις και δημοτικά τραγούδια, σύγχρονα ή μεταγενέστερα, μέσα από τα οποία εκφράζονται οι αντιδράσεις και τα αισθήματα του λαού: Η δυσπιστία για το απαίσιο άγγελμα, η συγκίνηση και ο πόνος για την απώλεια της θεοφρούρητης πόλης, η απελπισία για το ζοφερό μέλλον, αλλά και η πίστη για τις δυνάμεις και τις αντοχές του Γένους και οι ελπίδες για την εθνική αποκατάσταση. 

Κατόπιν εξαπλώσεως εξανθηματικού τύφου εν Καβάλλα… 12 Φεβρουαρίου 1919

Κατόπιν εξαπλώσεως εξανθηματικού τύφου εν Καβάλλα… (12 Φεβρουαρίου 1919)

Στις 12 Φεβρουαρίου 1918 πρωτοκολλήθηκε στο Πολιτικό Γραφείο του Πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου το εικονιζόμενο σχέδιο τηλεγραφήματος. Συντάκτης και αποστολέας ήταν ο Εμμανουήλ Μπενάκης, πρόεδρος της Επιτροπής Περιθάλψεως Θυμάτων Ανατολικής Μακεδονίας, και παραλήπτης ο Αρχιστράτηγος Παρασκευόπουλος στο Στρατηγείο της Θεσσαλονίκης: 

“…της ανθρωποεμπορίας των λαών”. Η Σύμβαση της Λωζάννης για την Ανταλλαγή των πληθυσμών

“…της ανθρωποεμπορίας των λαών”* 

Η Σύμβαση της Λωζάννης για την Ανταλλαγή των πληθυσμών

Η τελευταία πράξη του μικρασιατικού δράματος γράφτηκε από τη διεθνή διπλωματία στη Συνδιάσκεψη Ειρήνης της Λωζάννης, η οποία συγκλήθηκε στις 20 Νοεμβρίου 1922 (νέο ημερ.) για να διευθετήσει τα εκκρεμή ζητήματα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και της Μικρασιατικής Καταστροφής. Αποτέλεσμα των πολύμηνων εργασιών της υπήρξε η τελική Συνθήκη Ειρήνης της 24ης Ιουλίου 1923, με την οποία τερματίστηκε η εμπόλεμη κατάσταση που είχε συνταράξει την Ανατολή από το 1914 μέχρι το 1922.

Η ελληνική κρίση και τα διδάγματα της Ιστορίας

Η ελληνική κρίση και τα διδάγματα της Ιστορίας*

Γιορτινές οι μέρες, αλλά η ατμόσφαιρα στην Ελλάδα καταθλιπτική. Το χειρότερο δεν είναι η απειλή της οικονομικής κατάρρευσης και η γενικευμένη κοινωνική κρίση. Ούτε η διεθνής απαξίωση της χώρας, ο χλευασμός των άλλων, τα δηλητηριώδη σχόλια των ξένων μέσων ενημέρωσης. Ούτε ακόμη ο διάχυτος φόβος και η ανασφάλεια για το μέλλον της πατρίδας και των παιδιών μας. Το πιο ανησυχητικό είναι ότι ο λαός μας έχει χάσει το αίσθημα της αυτοεκτίμησης και της αυτοπεποίθησης. Η απαισιοδοξία διαπερνά όλη τη δημόσια σφαίρα και διαχέεται και στην ιδιωτική.

«Δειλοί, μοιραίοι κι άβουλοι αντάμα, προσμένουμε ίσως κάποιο θάμα»; Αυτοί που πιστεύουν ότι το «παν απόλλυται», ότι ζούμε στην εποχή του «finis Graeciae» (του τέλους της Ελλάδος), ότι αυτό το «κράτος» είναι ανίκανο κι αυτός ο λαός άχρηστος, όλοι αυτοί πρέπει να θυμηθούν ή να μάθουν ότι αυτή η χώρα κι αυτός ο λαός έχουν αστείρευτες δυνάμεις, ότι μπόρεσαν στο παρελθόν να ξεπεράσουν πολύ μεγαλύτερες κρίσεις και να αναγεννηθούν από τις στάχτες τους.

Προσφυγικές σελίδες της Καβάλας: Οι εκτιμητικές επιτροπές

Προσφυγικές σελίδες της Καβάλας: Οι εκτιμητικές επιτροπές

Οι προσφυγικές αποζημιώσεις και οι εκτιμητικές επιτροπές

Ένα από τα πλέον δυσεπίλυτα προβλήματα της προσφυγικής αποκατάστασης ήταν το ζήτημα των αποζημιώσεων. Η ελληνοτουρκική Σύμβαση περί ανταλλαγής των πληθυσμών, που συνομολογήθηκε στη Λωζάννη τον Ιανουάριο του 1923, όριζε ότι ο “μετανάστης” έπρεπε να λάβει, στη χώρα εγκατάστασής του, περιουσία ίσης αξίας με αυτήν που εγκατέλειψε στην πατρίδα του. Την εκτίμηση της συνολικής αξίας των εκατέρωθεν περιουσιών ανέλαβε μια “Μικτή Επιτροπή” με 11 μέλη, 4 από την Ελλάδα, 4 από την Τουρκία και 3 εκλεγμένα από την Κοινωνία των Εθνών. Αν μετά την ολοκλήρωση του έργου της επιτροπής προέκυπτε χρεωστικό υπόλοιπο σε βάρος της μίας χώρας, αυτή αναλάμβανε την υποχρέωση της καταβολής του.[*]

Προκειμένου να βοηθήσει το έργο της ελληνικής αντιπροσωπείας στη “Μικτή Επιτροπή”, το Μάιο του 1924 συστάθηκε στο Υπουργείο Γεωργίας η Γενική Διεύθυνση Ανταλλαγής Πληθυσμών, με σκοπό να συγκεντρώσει τα στοιχεία για τις περιουσίες των ανταλλάξιμων ελληνορθόδοξων πληθυσμών που προσέφυγαν στην Ελλάδα και να προβεί στην οριστική τους εκτίμηση.