Οι προσφυγικοί συνοικισμοί Βύρωνος και Γκιρτζή στην Καβάλα

Οι προσφυγικοί συνοικισμοί Βύρωνος και Γκιρτζή στην Καβάλα

(ανάρτηση στο FB, 5-12-2017)

Τμήμα του συνοικισμού Γκιρτζή, περίπου 1930

Λίγο νοτιότερα από τους Αμπελόκηπους (Χίλια και Δεκαοκτώ), στο πιο χαμηλό και ομαλό μέρος του Κιουτσούκ Ορμάν, χτίστηκαν οι 75 διώροφες οικοδομές (τετραπλοκατοικίες) του συνοικισμού “Βύρωνος”. Αρχικά αναφερόταν ως “συνοικισμός εργολαβίας Γκιρτζή” και σπανιότερα ως "νέος συνοικισμός των 75". Το Μάιο του 1929 με απόφαση της αρμόδιας επιτροπής της Νομαρχίας Καβάλας ονομάστηκε συνοικισμός Βύρωνος, ονομασία που δόθηκε προς τιμήν του μεγάλου φιλέλληνα Λόρδου Μπάιρον, όπως και σε άλλες πόλεις. Οι 75 τετραπλοκατοικίες του Βύρωνα άρχισαν να διατίθενται τον Απρίλιο του 1929. Σ’ αυτές εγκαταστάθηκαν 300 οικογένειες.

Δυτικότερα του Βύρωνα, από τις παρυφές του βραχώδους υψώματος της Αγίας Παρασκευής μέχρι το Δημοτικό Στάδιο, κτίστηκαν ακόμη 93 οικοδομές (16 διώροφες τετραπλοκατοικίες και 75 μονώροφες διπλοκατοικίες). Η εγκατάσταση στις 214 κατοικίες άρχισε τον Αύγουστο του 1930. Στις πηγές της εποχής ο συνοικισμός αναφέρεται ως “νέος συνοικισμός Γκιρτζή” (από το όνομα του εργολάβου) και σπανιότερα συνδέεται με τον υπερκείμενο συνοικισμό της Αγίας Παρασκευής (π.χ. το σχολείο του, το σημερινό 16ο Δημοτικό, αναφέρεται συχνά ως σχολείο Αγίας Παρασκευής). Σήμερα οι ονομασίες “Βύρωνος” και “Γκιρτζή” αποδίδονται αδιακρίτως σ’ όλο το νότιο τμήμα του συνοικισμού Κιουτσούκ Ορμάν.

Οι συνοικισμοί Βύρωνα και Γκιρτζή δε διατέθηκαν δωρεάν, αλλά εκποιήθηκαν, με όρους σχετικά ευνοϊκούς. Ως αξία του οικήματος θεωρήθηκε η δαπάνη για την οικοδόμηση του σπιτιού και την αγορά του οικοπέδου. Το 1928 το τοπικό συμβούλιο εκτίμησε την αξία των τετραπλοκατοικιών του Κιουτσούκ Ορμάν σε 280-320 χιλιάδες δραχμές, ανάλογα με την τοποθεσία τους, δηλ. σε 70-80 χιλιάδες δρχ. την κατοικία (το μεροκάματο του ντεκτσή ήταν τότε 104 δρχ., του πασταλτζή 40). Οι πρόσφυγες έπρεπε να προκαταβάλουν το 10%, καταθέτοντας 10-12 προσφυγικές ομολογίες, και να εξοφλήσουν το υπόλοιπο σε 15 ετήσιες άτοκες δόσεις.

Βλ. περισσότερα: Κυριάκος Λυκουρίνος, «Καβάλα 1922-1930. Η στέγαση των προσφύγων και οι προσφυγικοί συνοικισμοί», https://lykourinos-kavala.blogspot.com/2016/12/1922-1930.html