Η σεξουαλική βία στους πολέμους – Βουλγαρική κατοχή στην Ανατ. Μακεδονία, 1916-1918

 

Η σεξουαλική βία στους πολέμους – Βουλγαρική κατοχή στην Ανατ. Μακεδονία, 1916-1918

(ανάρτηση στο FB, 5 Οκτωβρίου 2018)

Νόμπελ Ειρήνης 2018 ενάντια στη σεξουαλική βία των πολέμων: Μόλις ανακοινώθηκε ότι με το Νόμπελ Ειρήνης 2018 τιμώνται ο γυναικολόγος Denis Mukwege από το Κονγκό και η Γιαζίντι Nadia Murad για τις προσπάθειές τους κατά της χρήσης της σεξουαλικής βίας ως πολεμικού όπλου.

Ο βιασμός των γυναικών και γενικά η σεξουαλική βία χρησιμοποιούνται συστηματικά στους πολέμους και ιδιαίτερα στις περιπτώσεις της εθνοκάθαρσης (σχετικά πρόσφατα είναι τα παραδείγματα στην πρώην Γιουγκοσλαβία, κυρίως εναντίον των μουσουλμάνων γυναικών, στη Ρουάντα εναντίον των Τούτσι, στη Μιανμάρ εναντίων των Ροχίνγκια…).

Στις καταστάσεις της εθνοκάθαρσης ο βιασμός των γυναικών είναι κάτι περισσότερο από όπλο πολέμου. Γίνεται και εργαλείο πολιτικής, που επιδιώκει τον εξευτελισμό ενός ολόκληρου λαού και την ταπείνωση μιας εθνικής ή θρησκευτικής ομάδας· την καταρράκωση του ηθικού των μελών της κοινότητας, των ίδιων των θυμάτων και της οικογένειάς τους· την καταστροφή της τιμής και της αξιοπρέπειάς τους, την δημιουργία αισθημάτων ενοχής, την αφαίρεση της θέλησής τους για ζωή και δημιουργία.

Το σεξουαλικά εγκλήματα, ο βιασμός και ο εκβιασμός σε συνουσία, συνήθως αποσιωπώνται, επειδή αποτελούν στίγμα για τις γυναίκες που τα υπέστησαν και για το περιβάλλον τους. «Η ντροπή μου κλείνει το στόμα» απαντά ένας μάρτυρας σε σχετική ερώτηση των μελών της Διεθνούς Διασυμμαχικής Επιτροπής που διενεργούσαν έρευνα στις αρχές του 1919 στην Ανατολική Μακεδονία.

Για το θέμα αυτό σχετικό είναι το απόσπασμα από την έκθεση που υπέβαλε το 1918 η Επιτροπή από Καθηγητές του Πανεπιστημίου Αθηνών (Έκθεσις της Πανεπιστημιακής Επιτροπής περί των εν τη Ανατολική Μακεδονία διαπραχθεισών υπό των Βουλγάρων ωμοτήτων και καταστροφών, εκδ. Εστία, Αθήνα 1918, σσ. 81., κεφ. «Ατιμώσεις»):

«Η εξακρίβωσις της εκτάσεως ην έσχον αι διαπραχθείσαι υπό των Βουλγάρων αξιωματικών κυρίως και στρατιωτών ατιμώσεις δεν είναι δυνατή. Η έμφυτος αιδώς των Ελληνίδων εις τοιαύτας ερωτήσεις, έστω και συγκεκαλυμμένως γινομένας, και η αυστηρότης των ηθών του τόπου, εξικνουμένη μέχρι κοινωνικής περιφρονήσεως και αυτών έτι των βία υποκυψάντων θυμάτων, καθιστώσιν τον έλεγχον αδύνατον. Ουχ ήττον εκ πολλών τεκμηρίων, εκ των μαρτυριών ιατρών και νοσοκόμων θεραπευσάντων μολυνθείσας εξ ασθενειών κορασίδας, εκ καταθέσεων κορασίων τινων και άλλων, εκ παρατηρήσεως προφανώς εγκύων κορασίων, πληθώρας εκθέτων καταλειπομένων κρύφα εις εκκλησίας, και κυρίως εξ εμπιστευτικών προς ημάς ανακοινώσεων συγγενών και γνωρίμων πολλών παθουσών, συνηγάγομεν το συμπέρασμα ότι αι ατιμώσεις γυναικών και κορασίων εγένοντο δυστυχώς πάμπολλαι».[…] Οι εκβιασταί της παρθενικής τιμής έφερον τα θύματα, ορφανά συνήθως, εις το φοβερόν δίλημμα της ατιμώσεως ή του εκ πείνης θανάτου αυτών τε και των γραιών μητέρων ή των ανηλίκων αδελφών των.[…]»*.

*Επειδή πολλοί φίλοι δυσκολεύτηκαν με το τελευταίο "καθαρευουσιάνικο" κείμενο, το αποδίδω ελεύθερα στην ομιλούμενη γλώσσα: "Είναι δύσκολο να εξακριβώσουμε την έκταση που πήραν οι ατιμώσεις των Ελληνίδων γυναικών από τους Βουλγάρους αξιωματικούς, κυρίως, και στρατιώτες. Το έμφυτο αίσθημα της ντροπής που αισθάνονται οι Ελληνίδες σε τέτοιου είδους ερωτήσεις (ακόμη κι όταν γίνονται με τρόπο συγκαλυμμένο και διακριτικό) αλλά και τα αυστηρά ήθη του τόπου, που φτάνουν σε σημείο να γίνονται αντικείμενο κοινωνικής περιφρόνησης ακόμη και οι γυναίκες που υπέκυψαν με τη βία στους βιασμούς των Βουλγάρων, όλα αυτά κάνουν τον έλεγχο αδύνατο. Ωστόσο η μεγάλη έκταση των ατιμώσεων συνάγεται από πολλά τεκμήρια: Από τις μαρτυρίες ιατρών και νοσοκόμων που θεράπευσαν κορίτσια με σεξουαλικά νοσήματα. Από καταθέσεις κοριτσιών και άλλων κατοίκων της περιοχής. Από την παρατήρηση κοριτσιών που ήταν σε φανερή κατάσταση εγκυμοσύνης. Από το πλήθος των έκθετων παιδιών που τα εγκατέλειπαν κρυφά στις εκκλησίες. Κυρίως όμως από εμπιστευτικές εξομολογήσεις που μας έκαναν συγγενείς και γνωστοί πολλών κοριτσιών που έπεσαν θύματα. […] Οι εκβιαστές της παρθενικής τιμής των κοριτσιών έφερναν τα θύματά τους, συνήθως ορφανά κορίτσια, στο φοβερό δίλημμα: να υποκύψουν στη ατίμωση ή να πεθάνουν από την πείνα οι ίδιες, οι γριές μητέρες ή τα ανήλικα αδέλφια τους"..