Το πρόχειρο Ορφανοτροφείο Πραβίου, τέλη 1918

 

Το πρόχειρο Ορφανοτροφείο Πραβίου, τέλη 1918

(ανάρτηση στο FB, 5 Απριλίου 2020)

Φωτογραφία με τα ορφανά παιδιά και το “προσωπικό” του πρόχειρου Ορφανοτροφείου Πραβίου περί τα μέσα Νοεμβρίου του 1918. Παραθέτουμε λίγες σχετικές πληροφορίες (μικρά αποσπάσματα από ευρύτερη εργασία μας):

Την επαύριον της απελευθέρωσης της Ανατολ. Μακεδονίας, μέσα στη γενική εικόνα καταστροφής και ερήμωσης, ξεχώριζε και το “οικτρόν θέαμα των απορφανισθέντων παιδίων και κορασίδων”, όπως ανέφερε Έλληνας στρατιωτικός. Κατά τον Κωνσταντίνο Αδοσίδη, γενικό διοικητή Μακεδονίας, τα ορφανά παιδιά της Ανατ. Μακεδονίας ανέρχονταν σε περίπου 2.000. Στον αριθμό αυτό δεν περιλαμβάνονταν τα ορφανά που είχαν απαχθεί από Βούλγαρους στρατιωτικούς και βρίσκονταν ακόμη στη Βουλγαρία.

Τα υποτυπώδη ορφανοτροφεία της περιοχής αδυνατούσαν να περιθάλψουν το πλήθος των ορφανών και απροστάτευτων παιδιών, αφενός επειδή βρίσκονται απογυμνωμένα από τον στοιχειώδη εξοπλισμό τους (κρεβάτια, στρώματα, κλινοσκεπάσματα κ.ά. είδη) και αφετέρου επειδή αδυνατούσαν να καλύψουν τις μεγάλες ανάγκες τους σε τρόφιμα και φάρμακα. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Πραβίου: Στα μέσα Νοεμβρίου 1918 το ορφανοτροφείο, που στεγαζόταν ακόμη σε ένα παλιό και μισοερειπωμένο κτίριο, φιλοξενούσε 54 ορφανά. Η διατροφή των παιδιών περιοριζόταν σε ψωμί και ελιές, δύο φορές τη μέρα, αφού άλλα τρόφιμα δεν ήταν διαθέσιμα στην ευρύτερη περιοχή. Μέσα σε μία εβδομάδα (τις ημέρες που έφτασε στο Πράβι η αποστολή του Αμερικανικού Ερυθρού Σταυρού) οκτώ παιδιά πέθαναν από έλλειψη τροφίμων και φαρμάκων.

Σχετικό είναι και το απόσπασμα από την αγόρευση του υπουργού Εσωτερικών Κ. Ρακτιβάν σε συνεδρίαση της Βουλής (28 Νοεμβρίου 1918): «Μέριμνα της διοικήσεως, λίαν επιτακτική, ήτο η περισυλλογή των ορφανών, τα οποία έμειναν. Όπου ήτο δυνατόν, συνεστήθησαν πρόχειρα ορφανοτροφεία και περισυνελέγησαν τα παιδιά αυτά εις ένα ορισμένον οίκημα, ανετέθη δε εις μίαν ή δύο γυναίκας να τα προσέχουν και εκ μέρους της διοικήσεως παρέχονται πάντα τα απαιτούμενα τρόφιμα καθώς επίσης και τα πρώτα είδη ιματισμού».

Από πηγή του Υπουργείου Περιθάλψεως πληροφορούμαστε ότι περίπου 1.000 παιδιά «περιεμαζεύθησαν, ενεδύθησαν και υποδύθησαν» και μετά από λίγες μέρες «απελάμβανον στέγης και τροφής, εν τω μέτρω του δυνατού». Επίσης ότι τα ορφανοτροφεία αντιμετώπιζαν πρόβλημα με τα βρέφη, αφού δεν ήταν δυνατό να βρεθούν τροφοί για να τα θηλάσουν. Αναγκαστικά το πρόβλημα αντιμετωπίστηκε «με το ελβετικόν γάλα», που είχε αρχίσει να μοιράζεται στα μεγαλύτερα παιδιά. Όπως αναγνωρίζεται και από το Υπουργείο, η όλη αυτή προσπάθεια της περίθαλψης των ορφανών στηρίχτηκε όχι μόνο στη μέριμνα της πολιτείας αλλά και στη συγκινητική εθελοντική προσφορά πολλών κυριών της περιοχής.

*Το θέμα των ορφανών παιδιών και των ορφανοτροφείων της εποχής, ήταν το αντικείμενο της εισήγησής μου: «Τα ορφανά και τα απαχθέντα από τους Βουλγάρους παιδιά στην Ανατολική Μακεδονία κατά τη διάρκεια της Κατοχής και μετά την απελευθέρωση, 1916-1921. Οι δράσεις για την περισυλλογή και την περίθαλψή τους», στο συνέδριο "Η Δράμα και η περιοχή της κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο: ενσωμάτωση, δεύτερη κατοχή, ανασυγκρότηση" (Δράμα, 16-18 Νοεμβρίου 2018), Πρακτικά, σ. 293-317.